روابط عمومی هلدینگ انرژی گستر سینا/ متولد شهرستان کازرون استان فارس است و امروز که در آستانه ۶۰ سالگی قرار دارد تار موی سیاهی برایش نمانده و همه را در صنعت حفاری ایران سفید کرده است. از سال ۱۳۸۶ همکاری با شرکت حفاری شمال را آغاز کرده و وقتی صحبت از دکل‌ها می‌شود برایت به ریز و دقیق می‌گوید هر دستگاهی چه مشخصات و ویژگی‌هایی دارد و هر کدام در چه سالی و کجا نخستین حفاری خود را برای حفاری شمال انجام داده است.
معتقد است مجرب‌ترین نیروهای صنعت حفاری ایران در شرکت حفاری شمال دور هم جمع شده‌اند و وقتی از توان عملیاتی بچه‌های حفاری شمال می‌پرسم می‌گوید:« خیلی راحت می توان با یک حساب سرانگشتی مشخص کرد که حفاری شمال از لحاظ توان عملیاتی نیروهای خود در قله صنعت حفاری ایران قرار دارد.»
اعتقاد عجیبی به توان نیروهای ایرانی دارد و حالا که با وجود تحریم‌های ظالمانه غربی‌ها صنعت حفاری ایران به فعالیت خود ادامه می‌دهد می‌گوید:« بچه‌های ما با دستان خالی کارهایی که خارجی‌ها با دستان پُر انجام می‌دهند را اجرا می‌کنند»
در این شماره از گفت‌وگوی هفته، پای صحبت‌های «محمدرضا مرحمتی» معاون عملیات شرکت حفاری شمال نشسته‌ایم که مشروح آن را می‌خوانید؛
آقای مرحمتی لطفا برای خوانندگان این گفت‌وگو خودتان را معرفی بفرمایید.
محمدرضا مرحمتی متولد 01/01/1346 شهرستان کازرون استان فارس و فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی حفاری از دانشگاه آزاد در سال 1371 هستم. فعالیت خود را پس از فارغ‌التحصیلی از سال 1371 با شرکت کانادایی CPI در رسته‌ی سیالات حفاری آغاز کردم و بعد از آن در شرکت انرژی وینچرز خاورمیانه و متعاقباً در شرکت ملی حفاری مشغول بکار شدم و نهایتاً از سال 1386 همکاری با شرکت حفاری شمال را آغاز کردم.
به عنوان کسی که سال‌ها در صنعت حفاری ایران فعالیت کرده‌اید و اکنون نیز در جایگاه معاونت عملیات حفاری شرکت حفاری شمال قرار دارید، ارزیابی شما از جایگاه حفاری شمال در صنعت حفاری ایران چگونه است؟ به عبارتی حفاری شمال کجای این صنعت قرار دارد؟
شرکت حفاری شمال در ابتدا فعالیت خود را با دکل جک‌آپ ایران خزر شروع کرد و سپس از سال 1385 وارد عرصه‌ی فعالیت در واحد خشکی شد و اقدام به خرید ۹ دکل خشکی کرد که به صورت متوالی وارد کشور شدند. با توجه به حجم کاری که وجود داشت، در ابتدا فعالیت حفاری شمال به صورت Manpower شرکت‌های برون‌س‍‍پار بود و نیروی انسانی دکل‌ها با همکاری شرکت‌های دیگر تأمین می‌شد. به مرور زمان و با استفاده از ظرفیت داخلی شرکت از نظر دارا بودن نیروهای تحصیل کرده و فعال، فعالیت دکل‌ها از پیمانکاران به حفاری شمال انتقال پیدا کرد. یکی از مشکلات و سختی‌هایی که اوایل کار وجود داشت این بود که نیروها مسلط به کار با دکل‌ها نبودند و با توجه به اینکه سیستم دکل‌های جدید ناشناخته بود کار با سختی‌های زیادی روبرو می‌شد به همین خاطر به صورت شبانه‌روز با نفرات در ارتباط بودیم و همین مسئله احساس آرامش را در سیستم حاکم می‌کرد. در حال حاضر به جرات می توان گفت شرکت حفاری شمال در بالاترین سطح حفاری در داخل کشور قرار دارد.
حتی با وجود شرکت ملی حفاری ایران؟
شرکت ملی حفاری یک شرکت دولتی است و از مزایای دولتی بودن استفاده می‌کند در حالی که حفاری شمال یک شرکت خصوصی است و باید درآمد خود را با هزینه‌های انجام شده در نظر بگیرد. ضمن اینکه نیروهای حفاری شمال ضمن داشتن تحصیلات عالی، از نظر تعهد اخلاقی و کارهای انجام شده به نوبه خود منحصر به فرد هستند و همین موضوع وجه تمایز حفاری شمال با سایر شرکت‌های فعال در این زمینه است.
توان عملیاتی نیروهای حفاری شمال را در مقایسه با سایر شرکت‌های فعال در صنعت حفاری ایران چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خیلی راحت می توان با یک حساب سرانگشتی مشخص کرد. حفاری شمال از لحاظ توان عملیاتی نیروهای خود در قله صنعت حفاری ایران قرار دارد. با بررسی ساعت آموزشی پرسنل شاغل می‌توان فهمید ما روی آموزش بسیار تمرکز کرده و فعال بوده‌ایم و این مسئله برای مجموعه حفاری شمال از ارزش بالایی برخوردار است به طوری که با وجود کمبود نیروی انسانی هرگز اجازه توقف برگزاری دوره‌های آموزشی را نداده‌ایم و نتیجه آن نیز رضایت‌مندی کارفرماها در پروژه‌های مختلف است.
ضمن اینکه حفاری شمال از نظر حقوق و دستمزد، مسائل رفاهی و امکانات به جرأت حرف اول را می‌زند و تمام سعی خود را بر تأمین آسایش و آرامش همکاران معطوف کرده است تا بتوانند به صورت بهینه فعالیت داشته باشند و در این راستا هر کمکی که از طرف شرکت می‌بایستی انجام شود، صورت پذیرفته است. به عنوان مثال اگر دوستان به صورت موردی نیاز و خواسته‌ای داشته باشند، شرکت با تمام وجود نیاز‌های نفرات را برطرف می‌کند تا تمامی پرسنل به ویژه نیروهای عملیاتی با خاطر آسوده کار کنند.
مسئولیت و وظایف معاونت عملیات در حفاری شمال چیست و چه بخش‌ها و واحدهایی زیر نظر این واحد فعالیت می‌کنند؟
در واقع معاونت عملیات، بخش اجرایی شرکت را به عهده دارد. زمانی که بخش اجرایی شرکت به عهده شما باشد طبیعی است که درگیری زیادی با تمام مسائل اعم از اجرایی و عملیاتی و ... داشته باشید به همین دلیل وظیفه زیادی به دوش معاونت عملیات است. در حال حاضر واحدهای مدیریت سیالات، مدیریت عملیات دریا، مدیریت عملیات خشکی، مدیریت بازسازی، کنترل فوران و اداره لوازم و ابزار در گردش زیر نظر معاونت عملیات فعالیت دارند. به عبارتی در هر مجموعه حفاری، معاونت عملیات حکم قلب آن مجموعه را دارد.
معاونت عملیات حفاری شمال برای سال 1401 چه چشم انداز و برنامه‌هایی را در نظر گرفته بود و تا چه میزان توانست اهداف و برنامه‌های خود را محقق کند؟
واقعیت این است که هر شرکتی دوست دارد 100 درصد برنامه‌ریزی و اهداف خود را محقق کند اما طبیعی است هیچ شرکتی نمی‌تواند بنا به دلایل مختلف به تمام اهداف خود برسد که از آن جمله می‌توان به تحریم‌ها دارد. با صنعتی سرو کار داریم که نبض مملکت است و وابستگی به نفت و انرژی بسیار بالاست و توانی که شرکت حفاری شمال در این زمینه گذاشته واقعا قابل تقدیر است زیرا توانسته‌ایم از ظرفیت سازندگان داخلی استفاده و وابستگی‌های خود را تا حد ممکن به خارج از کشور کم کنیم. تمام اینها نشان دهنده این است که این توان در داخل کشور وجود دارد اما باید شرکت‌های داخلی حمایت شوند تا این صنعت به جلو برود و خوشبختانه به نتیجه‌های خوبی در این زمینه رسیدیم. در مجموع می‌توان گفت شرکت حفاری شمال در سالی که گذشت موفق شد بیش از ۹۰ درصد اهداف و برنامه‌های خود را محقق کند.
چشم انداز و هدف شما برای سال ۱۴۰۲ چیست؟
یکی از اولویت‌های اصلی برای سال ۱۴۰۲ بروزرسانی ناوگان حفاری و تقویت آن و رفع کمبودها و کاستی‌هایی است که ناگزیر تحمیل شده است. به طور قطع در سال جدید پس از بروزرسانی و تقویت دکل‌های حفاری موجود، بر گسترش و توسعه ناوگان دریایی و خشکی حفاری شمال متمرکز خواهیم بود.
در حال حاضر شرکت حفاری شمال چه تعداد دکل دریایی و خشکی دارد و این دستگاه‌ها در کدام مناطق مشغول به فعالیت هستند؟
شرکت حفاری شمال دارای سه دستگاه حفاری جک‌آپ ایران خزر، دکل سحر یک و سحر دو است. دکل ایران خزر در حال حاضر در شهرستان نکاء در حال بازسازی است و دکل‌های سحر یک و دو نیز تحت قرارداد شرکت نفت فلات قاره است. همچنین شرکت حفاری شمال دارای ۹ دستگاه حفاری خشکی فعال است که از NDC110 شروع می شود و تا NDC119 ادامه دارد . لازم به توضیح است که دستگاه حفاری NDC118 چندین سال پیش دچار حادثه شد و متاسفانه چندین نفر از همکاران‌مان در این حادثه به شهادت رسیدند و اکنون این دستگاه غیرفعال است. از این ۹ دستگاه، ۶ دستگاه در پروژه های داخلی شرکت (چهار دستگاه در پروژه مارون و دو دستگاه در پروژه گلخاری) مشغول عملیات هستند. لازم به توضیح است شرکت مناطق نفتخیز جنوب 28 میدان را به مناقصه گذاشته که شرکت های زیادی در داخل مناقصه شرکت کردند. می توان گفت دو تا از سخت‌ترین پروژه‌های آن نصیب حفاری شمال شد شامل پروژه مارون و گلخاری. پروژه گلخاری یک پروژه بسیار خاص و استثنایی از لحاظ حفاری و شرایط جغرافیایی است. چهار دستگاه فعال در پروژه مارون تقریبا در 30 کیلومتری اهواز مشغول فعالیت است و دو دستگاه دیگر در پروژه گلخاری در منطقه گناوه کار می‌کنند. دو دستگاه دیگر نیز در پروژه شرکت مپنا در منطقه خانگیران مشهد فعالیت دارند و خوشبختانه قرارداد جدیدی در شرف انعقاد برای دستگاه NDC114 با شرکت پتروگوهر در منطقه لالی است که دکل به آن منطقه منتقل و در حال فراهم کردن مقدمات اسپاد دکل هستیم.
خوشبختانه تمام دکل‌های دریایی از دریای خزر تا خلیج همیشه فارس و در بخش خشکی نیز از شمال تا جنوب از مشهد مقدس تا اهواز و بوشهر مشغول به کار هستند. یک تفاوتی که شرکت حفاری شمال با سایر شرکت‌ها دارد این است که شرکت حفاری شمال در گستره ایران شامل دریای خزر، خلیج فارس و میادین خشکی اعم از گازی و نفتی، زاگرس جنوبی، فارس، استان هرمزگان و منطقه گازی خانگیران فعالیت دارد. به جرأت می‌توانم بگویم مجرب‌ترین نفرات این صنعت در شرکت حفاری شمال دور جمع شدند.
دکل‌های حفاری شمال در سال 1401 در مجموع چه متراژی حفاری کرده‌اند؟
دکل های دریایی و خشکی بیش از 32 هزار متر حفاری داشته‌اند و خوشبختانه کارفرماها رضایت خوبی از عملکرد حفاریب شمال دارند.
کدام ویژگی شرکت حفاری شمال موجب شده که کارفرمایان به همکاری با این شرکت رغبت نشان دهند؟
ویژگی‌ها که بسیار است اما ویژگی خاصی که شرک حفاری شمال دارد و باعث شده کارفرمایان تمایل داشته باشند با آن کار کنند نوع برخورد پرسنل حفاری شمال اعم از ستاد و عملیات با کارفرما و پیگیری‌های این شرکت در بخش عملیات است. اگر کمبود و نواقصی وجود داشته باشد پیگیری‌های مستمری برای برطرف کردن نواقص صورت می‌گیرد و این مسئله برای هر کارفرمایی مهم و با ارزش است.
از دیگر ویژگی‌های این شرکت، پیش‌بینی‌هایی است که در بخش ستاد انجام می شود مانند اینکه بعد از استقرار دکل روی موقعیت مشخص شده، چه موضوعاتی ممکن است چالش برانگیز باشد. همین پیش‌بینی‌ها و پیگیری‌ها باعث شده همیشه یک قدم جلوتر باشیم و همین موضوع کارفرما را متقاعد می کند که با شرکت حفاری شمال کار کند.
با توجه به ورود شرکت‌های داخلی به ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان به موضوع ساخت و بومی‌سازی تجهیزات و قطعات مورد نیاز صنعت حفاری، در حال حاضر بومی‌سازی کدام قطعات از اولویت بالایی برخوردار است؟
برای ادامه فعالیت یک دستگاه حفاری قطعات زیادی نیازمند است. به طور طبیعی ساخت و بومی‌سازی برخی قطعات است راحت‌تر است و امروز به راحتی در داخل کشور توسط مهندسان ایرانی انجام می‌شود و ساخت برخی قطعات نیز سختی‌ها و پیچیدگی‌های خاص خود را دارد که باید شرکت‌های داخلی روی آن بیشتر کار کنند. فکر می‌کنم در بحث ساخت تجهیزات کنترل فوران چاه، نیازمند تلاش و تمرکز بیشتر شرکت‌های داخلی هستیم زیرا این تجهیزات از اهمیت بالایی در یک دستگاه حفاری برخودار هستند. معتقدم مهندسان ایرانی توانایی بالایی دارند و فقط باید حمایت‌های لازم از شرکت‌های داخلی صورت گیرد و اگر حمایت‌های لازم وجود داشته باشد، می‌توانیم دکل نیز در داخل کشور بسازیم.
توان و تخصص حفارمردان ایرانی را در مقایسه با نیروهای خارجی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بچه های ایرانی به جرات توانمند‌ترین پرسنلی هستند که تا کنون دیده‌ام. بچه‌های ما با دستان خالی کارهایی که خارجی‌ها با دستان پُر انجام می‌دهند را اجرا می‌کنند و این بدان معناست که توانایی لازم در نیروهای ایرانی وجود دارد. تنها چیزی که در مدت همکاری با خارجی‌ها از آنها آموختم، نظم و انضباط خارجی‌هاست. رعایت نظم و انضابط در صنعت حفاری از درجه اهمیت بالایی برخودار است زیرا در یک منطقه گازی که یک چاه گازی در حال حفاری است، هر لحظه امکان بالا زدن و انفجار و فاجعه وجود دارد بنابراین نظم و هوشیاری باید همیشه وجود داشته باشد.
به عنوان کسی که سال‌ها در صنعت حفاری ایران فعالیت کرده‌اید و اکنون نیز در شرکت حفاری شمال حضور دارید، آیا تناسبی بین هزینه‌های دکل‌داری با نرخ اجاره دکل‌ها از سوی شرکت‌های کارفرما وجود دارد؟
قدری پاسخ دادن به این سوال دشوار است؛ به این دلیل که شما فرض کنید امروز با یک شرکت قرارداد منعقد می‌کنید و با توجه به هزینه‌های روز، درصد متعارفی سود درنظر می‌گیرید اما به دلیل نوسانات نرخ ارز در بازار، پیش‌بینی‌های شما تغییر می‌کند و در نتیجه نمی‌توانید هزینه و درآمدتان را متعادل کنید. کارفرماهایی که در بخش خصوصی کار می‌کنند را می‌توان با دلیل و سند و مدرک و با رایزنی مجاب کرد که نرخ قرارداد را تعدیل کنند اما در خصوص کارفرماهای دولتی این کار امکان پذیر نیست. بنابراین امروز بین هزینه و نرخ اجاره دکل نمی‌توان تناسب درستی در نظر گرفت.
چرا گفته می‌شود کار حفاری در ایران سخت است؟
اگر بخواهم جواب این سوال را به درستی به شما بگم بهتر هست از شما دعوت کنم در فواصل مختلف از دستگاه‌ها بازدید داشته باشید و شرایط عملیات را ببینید. ما در یک الی دو ماه اخیر در منطقه سرخس در دمای منهای 25 درجه کار کردیم به نحوی که تمام سیستم‌ها و آب دچار یخ‌زدگی شده بود و برای اینکه گازوئیل یخ نزند تدبیرهای مختلفی در نظر گرفته بودیم که نفرات شاغل از نظر تامین گرما دچار مشکل نشوند. در تمام این مدت تمام دوستان به شدت کار می‌کردند که خطوط را یخ‌زدایی کنند و داخل مدار بیاورند. در سوی دیگر در فصل تابستان در دمای بالای 60 درجه حتی 66 درجه همکاران ما بایستی در آن فضای باز و گرم با فلزات داغ دست و پنجه گرم کنند و این در حالی است که هنوز این شغل جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب نشده است.
سریع ترین چاهی که تا کنون حفاری کرده‌اید چند روزه بوده است؟
27 روز بود. یک چاه خشکی را باید تقریبا 56 روزه تمام می‌کردیم که عملیات حفاری آن 27 روزه انجام شد.
شما به عنوان یکی از پیشکسوتان این صنعت، حفاری دریایی را ترجیح می‌دهید یا حفاری خشکی را؟
کار روی دکل دریایی به چند دلیل سخت‌تر است. نخست اینکه در دکل دریایی رفتن روی دکل با خودت فرد است اما برگشتنش با خداست و علت هم تاثیر شرایط آب و هوایی دریا بر تغییر شیفت‌هاست. دوم اینکه وقتی در دریا کار می‌کنید افق پیش روی شما فقط دریاست و چیزی خارج از آن نیست و این مسئله از نظر روحی بسیار تاثیرگذار است. نیرویی که روی دکل خشکی است با هماهنگی مسئولان می‌تواند هر جوایی بخواهد برود یا اینکه فرد پرنده یا جنبنده‌ای غیر از دکل می‌بیند اما در دکل دریایی اینطور نیست.
با توجه به مشکلات و سختی‌های کار اقماری به ویژه دوری از خانواده، آیا نیروها از لحاظ روحی و روانی توسط پزشکان متخصص مورد پایش قرار می‌گیرند؟
به بخش اول صحبت هایم در خصوص مزایای حفاری شمال برمی‌گردم. یکی از مزایایی که حفاری شمال دارد این است که پاسخگوست. در حفاری شمال همکاران ستادی در هر ساعتی از شبانه روز پاسخگوی همکاران عملیاتی هستند. در همین خصوص یک خاطره‌ای تعریف کنم. یکی از همکاران که باهم دوست بودیم بیمار و در خانه بستری شد و حدود یک هفته نتوانست سر کار حاضر شود. برای عیادت به منزل ایشان رفتم. ساعت 12 شب بود که موبایل من زنگ زد. مطمئن شدم دستگاهی دچار مشکل شده و بلافاصله موبایل رو جواب دادم. پشت تلفن یکی از همکاران عملیاتی بود. بعد از سلام و احوالپرسی جویای ارتقاء شغلی خود شد. پاسخ دادم که موضوع در دستور کار است و بزودی اعمال می‌شود. موبایل که قطع شد دوستم گفت ساعت 12 شب ایشون زنگ زده برای ارتقاء شغلی و شما هم پاسخ دادی؟ گفتم اگر هم خواب بودم جواب می‌دادم . تفکر من این است که ایشان الان از منطقه کنار خانواده‌اش برگشته و قطعاً با همسرش مشغول برنامه‌ریزی برای آینده خود بوده و همان موقع به من زنگ زده است. حالا که من پاسخ او را دادم، او نیز قطعاً شب با آرامش بیشتری استراحت می‌کند و من هم راحت‌تر می‌خوابم و فکرم آزاد خواهد بود. حال اگر با تندی پاسخ می‌دادم که این وقت چرا چنین موضوعی را پیگیری کرده قطعاً ایشان با ناراحتی و اعصاب خوردی گوشی رو قطع می‌کرد و من نیز با ناراحتی و عذاب وجدان می‌خوابیدم. پس چه بهتر که روش اول را انجام داد و هر دو با خیال راحت می‌خوابیم.
کلام آخر؟
از این فرصت استفاده می‌کنم و از تمام همکاران عملیاتی که روی های خشکی و دریایی فعالیت دارند تشکر می‌کنم. در سالی که گذشت تمام بچه ها با خلوص نیت، صادقانه و با تلاش زیاد و با وجود تمام مشکلات کار کردند. از تعهد و خلوص نیت تمام همکارانم که به رغم دوری از خانواده و در سرما و گرما با تمام وجود کار می‌کنند، تشکر می‌کنم و دست تک تکشان را می‌بوسم. ان‌شاءالله کنار خانواده محترمشان همیشه شاد و سلامت باشند و سالیان سال بتوانیم کنار هم کار کنیم و کنارشان باشیم.
انتهای پیام/